بسیاری از خریداران، توپاز را فقط یک جواهر آبی غیر گران‌بها می‌دانند. این افراد متعجب خواهند شد اگر بدانند که این رنگ آبی به هیچ وجه طبیعی نیست و بر اثر پردازش به وجود می‌آید. آن‌ها همچنین از دانستن این نکته شگفت‌زده خواهد شد که توپاز، رنگ‌های بسیاری را در اختیار دوست‌داران سنگ‌های زینتی قرار می‌دهد، مانند صورتی و بنفش که رقیبی برای مرغوب‌ترین یاقوت‌های اشرافی هستند.
توپاز، دگررنگ است، که این بدان معناست که رنگ این سنگ بیش از آن که از عنصر ترکیب شیمیایی نخستین آن باشد، به سبب عناصر ناخالصی یا کاستی عنصر اولیه در ساختار کریستال این سنگ است. عنصر کرومیوم سبب به وجود آمدن رنگ صورتی، قرمز و سرخابی به بنفش در توپاز می‌شود.
نقص در سطح اتمی ساختار کریستال توپاز می‌تواند سبب رنگ زرد، قهوه‌ای و آبی شود. قهوه‌ای رنگی شایع در توپاز است و سنگی با این خصوصیت گاهی به اشتباه «کوارتز دودی» نامیده می‌شود.
توپاز در کنار رنگ قهوه‌ای، در حقیقت طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها مانند طیف‌ها و سطح اشباع گوناگونی از آبی، سبز، زرد، نارنجی، قرمز، صورتی و بنفش را شامل می‌شود. توپازهای بسیاری هم بی‌رنگ هستند و برای رنگی شدن پردازش می‌شوند.
گوناگونی رنگ‌ها اغلب با نام سایه‌رنگ – توپاز آبی، توپاز صورتی و به همین شکل – شناخته می‌شوند، اما دو نام تجاری ویژه هم وجود دارند. توپاز شاهنشاهی، نیمه نارنجی قرمز تا قرمز-نارنجی‌ست. این یکی از گران‌بهاترین رنگ‌های این سنگ است. توپاز شرابی، از قهوه‌ای زرد یا زرد قهوه‌ای تا نارنجی‌ست. سنگ‌هایی با این طیف رنگ، اغلب توپاز قیمتی نامیده می‌شوند تا آن‌ها را با سنگ‌های همرنگ ولی کم‌بهاتری چون سیترین و کوارتز دودی متمایز سازد.
توپاز چندرنگ است، به این معنا که می‌تواند در جهت‌های متفاوت کریستال، رنگ‌های متفاوتی را بازتاباند.
بیش‌تر آگاهان بر این مطلب صحه می‌گذارند که اسم توپاز از توپازیوس، نام کهن یونانی جزیره‌ای کوچک در دریای سرخ که امروزه زابارگاد خوانده می‌شود، گرفته شده است. (این جزیره هیچ گاه توپاز تولید نکرده، اما منبع پریدوت (زبرجد سبز) بوده که پیش از پیشرفت معدن‌شناسی نوین، با توپاز اشتباه گرفته می‌شد.) برخی پژوهشگران این نام را به زبان سانسکریت بازمی‌گردانند که در آن واژهٔ توپاس یا توپاز به معنای «آتش» است.
یونانیان باستان بر این باور بودند که توپاز به آن‌ها قدرت می‌بخشد. در اروپا و در طی دوران رنسانس (دوره‌ای از ۱۳۰۰ میلادی تا ۱۶۰۰ میلادی) مردم باور داشتند که توپاز توان خنثی ساختن طلسم و برطرف کردن خشم را دارد. برای قرن‌ها، بسیاری از هندی‌ها معتقد بودند که پوشیدن توپاز بر روی قلب، زندگی طولانی، زیبایی و هوش را به همراه دارد.
نام توپاز شاهنشاهی ریشه در روسیهٔ قرن نوزدهم دارد. در آن زمان، کوه‌های اورال یکی از منابع اصلی توپاز بود و توپاز صورتی به دست آمده از آنجا به همین افتخار سزار روسی نامیده می‌شد. مالکیت این گوهر، محدود به خانوادهٔ سلطنتی می‌شد.
امروزه در آمریکا، توپاز به عنوان سنگ تولد متولدین ماه نوامبر شناخته می‌شود. دیگر سنگ این ماه، کوارتز سیترین است.
دربار سلطنتی پرتغال کشف توپاز شاهنشاهی در سال ۱۷۶۸ را جشن می‌گیرد.
کریستال توپاز شفافی در میناس گرایس برزیل کشف شده است که وزن خاق‌العاده‌ای معادل ۲۷۱ کیلوگرم دارد.
