فیروزه تنها در مکان‌هایی محدود در سیارهٔ ما پیدا می‌شود: سرزمین‌های خشک و بایر که در آن‌ها آب‌های زیرزمینی اسیدی و سرشار از مس به سطحی پایین‌تر رسوخ کرده و با کانی‌های حاوی فسفر و آلومینیوم واکنش نشان می‌دهد. نتیجهٔ این فرایند رسوبی، ترکیب غیر شفاف تا تیرهٔ هیدرات مس و فسفات آلومینیوم است.
فیروزه نمونهٔ برجستهٔ سنگهای رنگین تیره‌ای‌ست که می‌تواند هم به عنوان جواهر برای جواهرسازی و هم به عنوان مواد زینتی به بازار عرضه شود.
گرچه فیروزه فاقد درخشش و شفافیت سنگهای رنگینی چون یاقوت سرخ، زمرد و یاقوت است اما پیشینهٔ دیرین و رنگ جان‌بخش آن، این سنگ را به جواهری مورد پسند تبدیل می‌کند. طیف رنگ این سنگ از سبز کدر تا سبز چمنی تا آبیِ آسمانیِ روشن و نیمه روشن متغیر است.
منبع اصلی و کهن بهترین رنگ این سنگ، که گاهی به آبیِ تخم سینه‌سرخی (نام گونه‌ای پرنده) یا آبی آسمانی توصیف می شود، در نیشابور، منطقه‌ای در ایران که پیش‌تر کشور پارس خوانده می‌شد، یافت می‌شود. به همین دلیل است که اغلب از معامله‌گران می‌شنویم فیروزه‌ای با این رنگ زیبا را «آبیِ پارسی» می‌خوانند که در ایران استخراج می‌شود.
فیروزهٔ باکیفیت الهام‌بخش طراحان در خلق جواهرات چشم‌نواز بوده است. این سنگ اغلب به شکل کوژ (دامله) تراشیده می‌شود اما به شکل دانه‌های کوچک یا تکه‌های کوچک برای خاتم‌کاری نیز برش می‌خورد.
گرچه بیش‌تر جواهرات فیروزه به صورت شیک و امروزی ساخته می‌شوند، بسیاری از مصرف‌کنندگان آمریکایی با جواهرات سنتی بومیان آمریکا مانند پوئبلو، هوپی، زونی و ناواخو آشنا هستند. کسانی که به هنر و ساخته‌های بومیان آمریکا علاقه‌مند هستند، به فراوانی این جواهرات ساخته شده با نقره را جمع‌آوری می‌کنند.
فیروزه تا اندازهٔ زیادی تُرد است، به همین دلیل برای حکاکی بسیار ایده‌آل است. هنرمندان در اروپا، آسیا، خاورمیانه و آمریکا، فیروزه را به عنوان یکدست کننده‌ای برای جواهرات تراشیده و اشیای هنری برمی‌گزینند. این سنگ اغلب به شکل نشان طلسم بومیان آمریکا، مانند حیوانات و پرندگان تراشیده که صنم نامیده می‌شوند، طراحی می‌شود.
فیروزه بافت خود را مدیون ساختار و ترکیب خود است، تراکمی از کریستال‌های میکروسکوپی که تودهٔ یکپارچه‌ای را تشکیل می‌دهند. اگر کریستال‌ها با فاصلهٔ کمتری به یکدیگر پیوسته شوند، ماده کم‌تر متخلخل است و به همین دلیل بافت بهتری دارد. فیروزهٔ خوش‌بافت، هنگامی که پرداخت می‌شود، درخشان و جذاب می‌شود. فیروزه‌ای که دارای تراکم کم‌تر کریستال در ساختار خود است، تخلخل بیش‌تر و بافت زبرتری دارد که در نتیجه هنگامی که پرداخت می‌شود، درخششی کدر پیدا می‌کند.
تخلخل و بافت فقط بر ظاهر تأثیر نمی‌گذارد: این خصوصیات بر دوام نیز مؤثر هستند. فیروزه نسبتاً ترد است و میزان سختی موهس آن از ۵ تا ۶ است. فیروزهٔ زبربافت، استقامت پایین‌تری نیز دارد. به همین اندازه فیروزهٔ خوش‌بافت‌تر استقامت خوبی دارد.
فیروزهٔ کم‌تخلخل و خوش‌بافت، ارزشمندتر از گونهٔ متخلخل و زبربافت است. سنگهای زبر و متخلخل معمولاً برای این که قابل عرضه در بازار باشند، به شکل لطیف‌تر و درخشان‌تر بهسازی می‌شوند.
ذخایر فیروزه معمولاً در لیمونیت یا ماسه‌سنگ‌های سرشار از آهن تشکیل می‌شوند. لیمونیت نشان قهوه‌ای‌رنگ در فیروزه ایجاد می‌کند در حالی که ماسه‌سنگ نشان سبزه‌رنگ در آن به وجود می‌آورد. این نشان‌ها، بقایای سنگ میزبان در فیروزه هستند و می‌توانند شبیه شبکه‌ها یا رگه‌هایی در این سنگ باشند. این رگه‌ها ماتریکس (بوگان) نامیده می‌شوند.
سازندگان تلاش می‌کنند فیروزه را به نحوی بیارایند که ماتریکس‌ها دیده نشوند، اما گاهی نمی‌شود از دیده شدن آن‌ها اجتناب کرد. میزان کمی از فیروزه ممکن است در سنگ میزبان پراکنده باشد به نحوی که نتوان آن را بدون وجود کمی ماتریکس آراست.
وجود ماتریکس می‌تواند از ارزش فیروزه بکاهد، اما این بدان معنا نیست که فیروزهٔ ماتریکس‌دار بی‌ارزش یا غیر قابل فروش است. در حقیقت برخی خریداران، فیروزه‌های دارای ماتریکس‌های جذاب و متوازن را ترجیح می‌دهند.
این گونه فیروزه‌ها در مبادلات، به نام فیروزه‌های تارعنکبوتی شناخته می‌شوند. این سنگ‌ها حاوی ماتریکس‌هایی باریک و با الگوی شبکه‌ای بر روی خود هستند. این رگه‌ها کنتراست تیره‌ای را بر روی آبی روشن سنگ ایجاد می‌کنند.
در بازار فیروزه‌های باکیفیت، سنگهای بدون ماتریکس، از لحاظ ارزش برتری ویژه‌ای دارند. سنگهای دارای ماتریکس‌های تارعنکبوتی جذاب، از لحاظ ارزش در ردهٔ دوم قرار دارند.
فیروزه یکی از کهن‌ترین سنگهای قیمتی دنیاست. کاوش‌های باستانی نشان داده‌اند که فرمانروایان مصر باستان، خود را با فیروزه می‌آراستند و صنعتگران چینی، بیش از ۳۰۰۰ سال قبل این سنگ را تراش می‌دادند. فیروزه جواهر ملی تبت است و دیرزمانی‌ست که به عنوان سنگی که سلامتی، ثروت و محافظت از شیطان را تضمین می‌کند در این سرزمین شناخته می‌شود. نام این سنگ (تورکیز) برگرفته از اصطلاح فرانسوی پیِر تورکس یا «سنگ ترکی»ست. این نام که در قرن سیزدهم ریشه دارد، مبین این حقیقت است که این سنگ برای نخستین بار از منابع ترک به اروپا وارد شد.
فیروزه جواهر تشریفاتی و رابط مبادله میان قبایل بومی در جنوب غربی آمریکا بود. آن‌ها همچنین از این سنگ در زیورآلات و چشم‌نظرهای خود استفاده می‌کردند. آپاچی‌ها بر این باور بودند که متصل کردن فیروزه به کمان یا سلاح گرم، دقت شکارچی یا جنگجو را افزایش می‌دهد.
فیروزه، فراوان و در اندازه‌های بسیار گوناگونی یافت می‌شود. از این سنگ برای ساخت تسبیح، سنگهای کوژ (دامله) انگشتری، حکاکی و خاتم‌کاری استفاده می‌شود. گرچه این سنگ در بین مصرف‌کنندگان شناخته‌شده است، مقبولیت آن در روند صنعت جواهرات پایین و بالا می‌رود. بزرگ‌ترین و دایمی‌ترین بازار فیروزه، جنوب غربی آمریکاست. همچنین این سنگ در جاهای دیگر خواهان دارد، در میان خریدارانی که اسیر رموز و روابط عاشقانه و به همان اندازه، آبیِ آسمانی آن می‌شوند.
در ایالات متحده، فیروزه یکی از سنگهای متولدین دسامبر است. (زیرکن گزینهٔ دیگر این ماه است.)
فیروزه‌هایی که در مقبره‌های باستانی مصر مدفون بوده‌اند، یکی از کهن‌ترین جواهرات دنیا هستند که عمرشان به بیش از ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد برمی‌گردد.
مصریان باستان فیروزه را «مِفکات» می‌نامیدند که به معنای «لذت» و «شادکامی»ست.
