ترکیب شیمیایی ویژه و ساختار کریستالی الماس، آن را عضوی منحصر به فرد در قلمرو کانی‌ها می‌سازد.
الماس تنها سنگ قیمتی‌ست که فقط از یک عنصر تشکیل شده است: به طور معمول حدود ۹۹.۹۵ در صد کربن. ۰.۰۵ دیگر می‌تواند از یک یا چند عنصر کم‌مقدار تشکیل شود که اتم‌هایی جدای از اساس شیمیایی الماس هستند. برخی از این عناصر کم‌مقدار می‌توانند بر روی رنگ یا شکل کریستالی الماس تأثیر بگذارند.
شیوهٔ تشکیل یک کانی می‌تواند خصوصیات آن را معین نماید. الماس در دما و فشار بالایی که تنها در ۱۵۰ کیلومتری زیر سطح زمین وجود دارد، تشکیل می‌شود. ساختار کریستالی الماس ایزومتریک (ریز ذرات متساوی) است و این بدان معناست که اتم‌های کربن در تمامی جهات به شکلی همگون به یکدیگر پیوند خورده‌اند. گرافیت، کانی دیگری‌ست که تنها متشکل از کربن است، اما فرایند شکل‌گیری و ساختار کریستالی آن بسیار تفاوت دارد. گرافیت چنان نرم است که می‌توان برای نوشتن از آن استفاده کرد، در حالی که الماس به اندازه‌ای سخت است که تنها با الماسی دیگر می‌توان آن را خراش داد.
الماس بدون هر یک از این عوامل می‌تواند یک کانی معمولی باشد. به این ترتیب، خوشبختانه این هماوندی ویژهٔ ترکیب شیمیایی، ساختار کریستالی و فرایند تشکیل، صفات متمایزی را به الماس می‌بخشد که آن را خارق‌العاده می‌سازد.
۱- الماس، سخت‌ترین مادهٔ موجود در زمین است؛ ماده‌ای که ۵۸بار سخت‌تر از هر مادهٔ دیگری در طبیعت است.
۲- در فاصلهٔ ۵۰ سال نوری از زمین، ستاره‌ای به نام «لوسی» وجود دارد که در واقع الماسی با وزن ۱۰ میلیارد تریلیون تریلیون قیراط است.
۳- بازده میانگین بیش‌تر معادن الماس، برابر با یک بخش الماس در ازای یک میلیون بخش سنگ الماس است.
۴- تقریباً در تمام فهرست‌های سنگ‌های تولد مدرن، الماس به عنوان سنگ متولدین آوریل (فروردین) شناخته می‌شود. همین طور الماس نشان شصتمین و هفتاد و پنجمین سالگرد ازدواج است.
